Pięcioletnie dziecko charakteryzuje się dynamicznym rozwojem mowy, co jest widoczne zarówno w zakresie słownictwa, jak i budowy zdań. Poniżej znajdują się kluczowe cechy mowy dziecka w tym wieku oraz sygnały, które mogą budzić niepokój.
Prawidłowe cechy mowy pięciolatka
- Rozumienie mowy: Dziecko prawidłowo rozumie pytania i polecenia.
- Zasób słownictwa: Ma odpowiedni do wieku zasób słownictwa oraz wiedzę o otaczającym świecie.
- Zrozumiałość wypowiedzi: Potrafi wypowiadać się zrozumiale dla otoczenia, tworząc zdania złożone. Jest w stanie samodzielnie sformułować dłuższą wypowiedź ustną, np. opowiedzieć bajkę.
- Wymowa: Na ogół dziecko wymawia wszystkie głoski prawidłowo. Ewentualne opóźnienia w wymowie głosek sz, ż, cz, dż, r nie są jeszcze wadą wymowy.
- Trudne wyrazy: Może zdarzać się, że dziecko przesadnie wymawia niektóre głoski w trudnych wyrazach, np. żeszyt zamiast zeszyt, co zazwyczaj samoistnie ustępuje.
Co powinno niepokoić?
- Trudności w rozumieniu: Problemy w rozumieniu pytań i poleceń.
- Proste zdania: Dziecko posługuje się tylko pojedynczymi wyrazami lub prostymi zdaniami. Trudności z budowaniem zdań złożonych oraz dłuższych wypowiedzi ustnych.
- Ograniczony zasób słów: Dziecko ma ubogi zasób słownictwa.
- Błędy gramatyczne: Często występują niepoprawne formy gramatyczne.
- Przestawianie sylab: Przestawianie sylab i głosek w wyrazie, zastępowanie ich innymi, skracanie wyrazów.
- Zniekształcenie głosek: Głoski brzmią nienaturalnie, np. międzyzębowe s, z, c, dz lub tzw. "francuskie r".
- Problemy z narządami mowy: Nieprawidłowości w funkcjonowaniu narządów mowy, np. brak unoszenia języka do góry, nawykowe oddychanie ustami, wada zgryzu.
- Tempo mowy: Mowa jest zbyt szybka lub zbyt wolna.
- Objawy jąkania: Jakiekolwiek objawy jąkania lub brak prawidłowej wymowy głosek odpowiednich dla wieku.
